Οι ακτινογραφίες με ακτίνες Χ είναι ένα ζωτικό εργαλείο απεικόνισης που χρησιμοποιείται σε όλο τον κόσμο. Από την πρώτη χρήση για την απεικόνιση οστών πριν από 100 περίπου χρόνια, η ακτινογραφία έχει σώσει εκατομμύρια ζωές και βοήθησε σε μία σειρά σημαντικών ανακαλύψεων.
Με τα χρόνια, οι επιστήμονες έχουν δείξει ανησυχία για τις επιπτώσεις της ακτινογραφίας στην υγεία. Αλλά, τα οφέλη της υπερτερούν των κινδύνων.
Ακολουθούν ορισμένα βασικά στοιχεία σχετικά με τις ακτίνες Χ.
- Οι ακτίνες Χ είναι ένας φυσικός τύπος ακτινοβολίας.
- Τα οφέλη των ακτίνων-χ υπερτερούν κατά πολύ των πιθανών αρνητικών αποτελεσμάτων.
- Οι αξονικές τομογραφίες δίνουν τη μεγαλύτερη δόση ακτίνων-χ σε σύγκριση με άλλες διαδικασίες ακτίνων-χ.
- Στις ακτίνες Χ τα οστά εμφανίζονται λευκά και τα αέρια εμφανίζονται μαύρα.
Τι είναι οι ακτίνες Χ;
Οι ακτίνες Χ είναι μία φυσική μορφή ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας.
Παράγονται όταν φορτισμένα σωματίδια επαρκούς ενέργειας “χτυπούν” ένα υλικο.
Η πρώτη ακτινογραφία πραγματοποιήθηκε πριν από 100 χρόνια. Ο Wilhelm Röntgen πιστώνεται με την πρώτη περιγραφή των ακτίνων Χ. Λίγες εβδομάδες αφότου ανακάλυψε ότι θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην απεικόνιση των οστών, οι ακτίνες-χ χρησιμοποιούνταν σε ιατρικό περιβάλλον.
Το πρώτο άτομο που έλαβε ακτινογραφία για ιατρικούς σκοπούς ήταν ο νεαρός Eddie McCarthy του Ανόβερου, ο οποίος έπεσε κάνοντας πατινάζ στον ποταμό Κονέκτικατ το 1896 και έσπασε τον αριστερό του καρπό.
Ραδιενέργεια και περιβάλλον
Όλοι στον πλανήτη εκτίθενται σε μία συγκεκριμένη ποσότητα ακτινοβολίας καθώς βιώνουν την καθημερινή τους ζωή. Το ραδιενεργό υλικό βρίσκεται φυσικά στον αέρα, το έδαφος, το νερό, τους βράχους και τη βλάστηση. Η κυριότερη πηγή φυσικής ακτινοβολίας για τους περισσότερους ανθρώπους είναι το ραδόνιο.
Επιπλέον η Γη βομβαρδίζεται συνεχώς από κοσμική ακτινοβολία, η οποία περιλαμβάνει και ακτίνες Χ. Αυτές οι ακτίνες δεν είναι ακίνδυνες αλλά είναι αναπόφευκτες και η ακτινοβολία είναι σε τόσο χαμηλά επίπεδα που τα αποτελέσματα της είναι σχεδόν απαρατήρητα.
Οι πιλότοι, το πλήρωμα καμπίνας και οι αστροναύτες διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο υψηλότερων δόσεων λόγω της αυξημένης έκθεσης σε κοσμικές ακτίνες
εξαιτίας του υψομέτρου.
Τύποι ακτίνων X
Για να παραχθεί μία τυπική ακτινογραφία , ο ασθενής ή μέρος του σώματός του τοποθετείται μπροστά από έναν ανιχνευτή ακτίνων-χ και φωτίζεται από σύντομους παλμούς ακτίνων-χ. Επειδή τα οστά είναι πλούσια σε ασβέστιο, το οποίο έχει υψηλό ατομικό αριθμό, οι ακτίνες Χ απορροφώνται και εμφανίζονται λευκές στην προκύπτουσα εικόνα. Τυχόν παγιδευμένα αέρια, για παράδειγμα στους πνεύμονες, εμφανίζονται ως σκοτεινά μπαλώματα λόγω των ιδιαίτερα χαμηλών ποσοστών απορρόφησης τους.
Ακτινογραφία: Αυτός είναι ο πιο συχνός τύπος απεικόνισης ακτίνων Χ. Χρησιμοποιείται για την απεικόνιση οστών, δοντιών, θώρακα και κοιλιάς. Η ακτινογραφία χρησιμοποιεί επίσης τις μικρότερες ποσότητες ακτινοβολίας.
Φθοριοσκόπηση: ο ακτινολόγος, μπορεί να παρακολουθήσει την ακτινογραφία του ασθενούς να κινείται σε πραγματικό χρόνο και να λαμβάνει στιγμιότυπα. Αυτός ο τύπος ακτινογραφίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση της δραστηριότητας του εντέρου. Η φθοριοσκόπηση χρησιμοποιεί περισσότερη ακτινοβολία ακτίνων Χ από μία τυπική ακτινογραφία, αλλά οι ποσότητες παραμένουν εξαιρετικά μικρές.
Υπολογιστική τομογραφία (CT): ο ασθενής βρίσκεται σε ένα τραπέζι και μπαίνει σε σαρωτή, μία ακτίνα Χ “πέρνα” από τον ασθενή καθώς κινείται αργά στο μηχάνημα, έτσι ώστε να μπορεί να ληφθεί μία σειρά από τμήματα για τη δημιουργία μιας τρισδιάστατης εικόνας.
Αυτή η διαδικασία χρησιμοποιεί την υψηλότερη δόση ακτίνων Χ επειδή ένας μεγάλος αριθμός εικόνων λαμβάνονται σε μία συνεδρία.
Οφέλη ακτινογραφίας με ακτίνες X
Το γεγονός ότι οι ακτίνες Χ έχουν χρησιμοποιηθεί στην ιατρική για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα δείχνει πόσο ωφέλιμες θεωρούνται. Αν και μία ακτινογραφία από μόνη της δεν επαρκεί πάντα για τη διάγνωση μιας ασθένειας, αποτελούν ουσιαστικό μέρος της διαγνωστικής διαδικασίας.
Μερικά από τα κύρια οφέλη είναι τα εξής:
• Μη επεμβατική: μία ακτινογραφία μπορεί να βοηθήσει στη διάγνωση ενός ιατρικού προβλήματος ή να παρακολουθήσει την εξέλιξη της θεραπείας.
• Καθοδήγηση: οι ακτίνες Χ μπορούν να βοηθήσουν τους τους επαγγελματίες του ιατρικού τομέα καθώς εισάγουν καθετήρες, στέντ, ή άλλες συσκευές μέσα στον ασθενή. Μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη θεραπεία των όγκων και να αφαιρέσουν θρόμβους αίματος ή άλλα παρόμοια “μπλοκαρίσματα”.
• Απροσδόκητα ευρήματα: μία ακτινογραφία μπορεί μερικές φορές να αποκαλύψει ένα χαρακτηριστικό ή παθολογία πού διαφέρει από την αρχική αιτία της εξέτασης. Για παράδειγμα σε ορισμένους τύπους όγκων.
Συμπερασματικά
Η σημασία που έχει η ορθή διάγνωση και η επιλογή της σωστής θεραπευτικής προσέγγισης, καθιστά την ακτινογραφία εξαιρετικά επωφελή σε σχέση με τους κινδύνους που μπορεί να επιφυλάσσει. Άλλωστε αυτό ισχύει για όλα στην ιατρική π.χ. δεν υπάρχει φάρμακο που να μην έχει πιθανές ανεπιθύμητες παρενέργειες. Επομένως, η απεικονιστική μέθοδος της ακτινογραφίας είναι πάντα χρήσιμη, όταν δεν γίνεται κατάχρηση.
