Χ.Μπαρλιάς (Ειδικός Ιατρός Ακτινοδιαγνώστης, Υπεύθυνος Ιατρός «Ακτινοδιάγνωση Κατ’ Οίκον»)
Είναι γνωστή η παροιμία του σοφού λαού μας για τα πιθανότερα αίτια θανάτου των ηλικιωμένων («Ο γέρος θα πάει ή από πέσιμο ή από …»). Και στις δύο περιπτώσεις η εμπειρική αυτή παρατήρηση αποδεικνύεται παραπάνω από εύστοχη αφού την επιβεβαιώνουν τα στατιστικά στοιχεία για τα συχνότερα επείγοντα προβλήματα υγείας που αντιμετωπίζουν οι ηλικιωμένοι ασθενείς και τα οποία θέτουν πράγματι τη ζωή τους σε κίνδυνο. Το πέσιμο αποτελεί τη συχνότερη αιτία μεταφοράς ενός ηλικιωμένου στα επείγοντα των ορθοπεδικών τμημάτων των νοσοκομείων, ενώ η δυσκοιλιότητα όταν φτάνει σε σημείο πλήρους παύσης των κενώσεων εξελίσσεται επίσης σε μια κατάσταση απειλητική για τη ζωή του ηλικιωμένου.
Μέχρι εδώ όλα καλά, όμως υπάρχει σε όλη αυτή τη συζήτηση μια παράμετρος την οποία συνήθως αγνοούμε: οι επείγουσες αυτές καταστάσεις αφορούν σε ανθρώπους που βρίσκονται καθηλωμένοι στο κρεβάτι τους, βαριά ανοϊκούς, σε ορόφους πολυκατοικιών με στενά ή χωρίς καθόλου ασανσέρ και συνήθως αρκετά χιλιόμετρα μακριά από το κοντινότερο εφημερεύον νοσοκομείο. Με δεδομένη λοιπόν την εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία μεταφοράς τους στα επείγοντα ενός νοσοκομείου, μήπως υπάρχει κάποιος τρόπος να τους προσφέρουμε ουσιαστική ιατρική βοήθεια στο χώρο όπου βρίσκονται ώστε να περιορίσουμε την ταλαιπωρία των ιδίων και την ψυχική φθορά του περιβάλλοντός τους?
Προκειμένου να συμβεί αυτό θα πρέπει ο κλινικός ιατρός (ορθοπεδικός, χειρουργός, παθολόγος) να είναι σε θέση να θέσει άμεσα διάγνωση. Για το σκοπό αυτό είναι απολύτως αναγκαία η πραγματοποίηση απεικονιστικών εξετάσεων όπως ακτινογραφίας ή υπερηχογραφήματος με τις οποίες μπορεί κανείς να επιβεβαιώσει ή να αποκλείσει μια πιθανή διάγνωση. Αυτός είναι ένας από τους κύριους λόγους που χρειάζεται κανείς να μεταφερθεί στο νοσοκομείο όπου υπάρχει ο αναγκαίος εξοπλισμός. Σήμερα όμως είμαστε πλέον σε θέση να μεταφέρουμε τον εξοπλισμό για την πραγματοποίηση όλου του βασικού ακτινολογικού ελέγχου στο χώρο όπου βρίσκεται ο ασθενής.
Εξοπλίζοντας κινητές ακτινολογικές μονάδες με φορητά ακτινολογικά μηχανήματα και φορητούς υπερηχογράφους και εκμεταλλευόμενοι την ψηφιακή τεχνολογία μπορούμε να επιτύχουμε τη διάγνωση στο χώρο όπου βρίσκεται ο ασθενής και να διαχειριστούμε έτσι με ψυχραιμία και ιατρική ορθότητα τον κάθε ασθενή. Μπορούμε επομένως να διαγνώσουμε επί τόπου λίγο μετά την πτώση ενός ηλικιωμένου ένα πιθανό κάταγμα ισχίου και να προγραμματίσουμε από το σπίτι κιόλας την άμεση διακομιδή του επιταχύνοντας κατά πολύ έτσι ένα πιθανό χειρουργείο. Από την άλλη πλευρά, εάν αποκλείσουμε ένα πιθανό τέτοιο κάταγμα, αποφεύγουμε την τεράστια ταλαιπωρία της άσκοπης διακομιδής, της παραμονής για ώρες στους διαδρόμους ενός νοσοκομείου και της μεταφοράς ξανά πίσω του ασθενούς μας.
Στο Πανελλήνιο Συνέδριο Γηριατρικής, παρουσιάσαμε εργασία με τίτλο «ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΛΕΚΑΝΗΣ-ΙΣΧΙΩΝ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ: ΜΙΑ ΣΗΜΕΡΙΝΗ ΑΝΑΓΚΑΙΟΤΗΤΑ» (Μπαρλιάς Χ.,Βετούλης Δ., Φραγκούλης Μ.), για να τονίσουμε τη σπουδαιότητα και την αναγκαιότητα της αξιοποίησης των δυνατοτήτων που μπορεί να μας παράσχει η κατ’ οίκον ακτινολογία στο συγκεκριμένο θέμα του κατάγματος ισχίου. Επισημάναμε ότι η πραγματοποίηση κατ’ οίκον ακτινολογικών εξετάσεων θα πρέπει να γίνεται κατόπιν κλινικής εξέτασης από ειδικό ορθοπεδικό ιατρό που θα υποδεικνύει ποιο σημείο του σώματος θέλει να ελεγχθεί.
Ταυτόχρονα τονίσαμε την ανάγκη πραγματοποίησης της εξέτασης από ειδικά εκπαιδευμένη ομάδα αποτελούμενη από ιατρό ακτινολόγο και τεχνολόγο ακτινολόγο οι οποίοι συνεργαζόμενοι θα διασφαλίσουν την ορθή πραγματοποίηση του ελέγχου, με τις κατάλληλες λήψεις κατά περίπτωση, τηρώντας πάντα αυστηρά τον κανονισμό ακτινοπροστασίας ώστε να μην εκτίθεται κανείς άλλος στην ακτινοβολία πλην του εξεταζόμενου. Τελικός βέβαια στόχος του ειδικού ακτινοδιαγνώστη ιατρού είναι η παράδοση επί τόπου γνωματευμένων ακτινολογικών εξετάσεων στον κλινικό ιατρό.
Με ανάλογο τρόπο μπορούμε πραγματοποιώντας για παράδειγμα ένα υπερηχογράφημα κοιλίας να διαπιστώσουμε μια πιθανή χολοκυστίτιδα ως αιτία ενός κοιλιακού άλγους ή με ένα έγχρωμο υπερηχογράφημα να αναδείξουμε μια εν τω βάθει φλεβική θρόμβωση σε ένα οιδηματώδες κάτω άκρο. Σε κάθε περίπτωση η διάγνωση μιας πάθησης χωρίς καν να σηκωθεί ο υπερήλικας ασθενής από το κρεβάτι του βοηθά τα μέγιστα ώστε να επιταχυνθεί η θεραπευτική διαδικασία και να ελαχιστοποιηθεί η ταλαιπωρία του ίδιου και των οικείων του. Και φυσικά η συγκεκριμένη δυνατότητα δεν αφορά μόνο τους ηλικιωμένους αλλά και όλους εκείνους του ασθενείς με βαριές χρόνιες παθήσεις ή αναπηρίες που τους έχουν για χρόνια καθηλωμένους στο κρεβάτι.
Τέλος η κατ’οίκον ακτινολογία μπορεί να αποτελέσει μια σημαντική λύση για την αποσυμφόρηση των τμημάτων επειγόντων περιστατικών των νοσοκομείων και τη διευκόλυνση του έργου του ΕΚΑΒ με τον περιορισμό των άσκοπων διακομιδών και την ιεράρχηση της βαρύτητας των περιστατικών. Σε μια εποχή που τα νοσοκομεία αδυνατούν να ανταποκριθούν στις ολοένα αυξανόμενες ανάγκες ενός πληθυσμού που γερνάει διαρκώς, η επιστήμη και η τεχνολογία έρχονται να δώσουν ουσιαστικές λύσεις. Μένει σε εμάς να τις αποδεχθούμε και να τις αξιοποιήσουμε…
