Τα κατάγματα ισχίου αποτελούν το συνηθέστερο επείγον ορθοπεδικό περιστατικό, με σημαντικές κοινωνικό-οικονομικές επιπτώσεις καθώς έχουν μεγάλη συχνότητα και αντιμετωπίζονται στις περισσότερες περιπτώσεις χειρουργικά. Αποτελούν ένα σημαντικό πρόβλημα ειδικά για τους ηλικιωμένους επειδή συμβαίνει κατά κανόνα σε μεγάλη ηλικία, λόγω της οστεοπόρωσης και των πτώσεων των ηλικιωμένων ασθενών.
Στην Ελλάδα 18.000 άτομα το χρόνο υφίστανται τέτοια κατάγματα και ο αριθμός τους αυξάνεται περίπου 3% κάθε χρόνο, κυρίως λόγω της γήρανσης του πληθυσμού αλλά και συνεπεία τροχαίων ατυχημάτων και διαφόρων παθολογιών όπως π.χ. καρκίνος. Σύμφωνα με τα στοιχεία το 1990 είχαν καταγραφεί 1,26εκ. κατάγματα ισχίου παγκόσμια, αριθμός που αναμένεται να ανέλθει στα 2,6εκ το 2025, δηλαδή περιμένουμε τουλάχιστον διπλασιασμό των περιστατικών. Ο μέσος όρος την ηλικίας των ασθενών που υφίστανται κάταγμα ισχίου είναι τα 84 έτη για τους άνδρες και τα 83 έτη για τις γυναίκες, με τις τελευταίες να αποτελούν το 76% των περιστατικών καθώς παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερη οστεοπόρωση σε σχέση με τους άνδρες.
Το κάταγμα ισχίου θεωρείται το πιο επικίνδυνο και απειλητικό από τα κατάγματα για τη ζωή του ασθενούς. Η θνησιμότητα του ανέρχεται στα 10% εντός του πρώτου μήνα και στο 30% στο πρώτο έτος μετά το κάταγμα. Τα θρομβοεμβολικά επεισόδια, η πνευμονία, τα έλκη κατάκλισης και η πνευμονική εμβολή είναι οι συχνότερες αιτίες θανάτου για τους ασθενείς που έχουν υποστεί ένα κάταγμα ισχίου.
Ο
ι δυο βασικές ομάδες των καταγμάτων είναι τα ενδαρθρικά κατάγματα ισχίου, που μπορεί να κεφαλής ή υποκεφαλικά και τα εξωαρθρικά κατάγματα τα οποία διακρίνονται στα διατροχαντήρια και στα υποτροχαντήρια.
Τα υποκεφαλικά και τα διατροχαντήρια κατάγματα είναι τα πιο συνηθισμένα κατάγματα που αφορούν του ηλικιωμένους ασθενείς και οφείλονται κυρίως στην οστεοπόρωση και στις πτώσεις. Ειδικά τα υποκεφαλικά κατάγματα κατηγοριοποιούνται σύμφωνα με την βιβλιογραφία (κατηγοριοποίηση κατά Garden) σε 1) Ενσφηνωμένο, Ατελές, Απαρεκτόπιστο 2) Πλήρες, Απαρεκτόπιστο και 3) Πλήρες, Παρεκτοπισμένο. Όσο πιο παρεκτοπισμένο είναι το κάταγμα τόσο αυξάνει η πιθανότητα νέκρωσης της κεφαλής του μηριαίου οστού λόγω μη σωστής αιμάτωσης.
Η διάγνωση του κατάγματος γίνεται με μια ακτινογραφία λεκάνης-ισχίων (F+P) η οποία έχει διαγνωστικό αποτέλεσμα στο 90%-98% των περιπτώσεων. Στις ελάχιστες περιπτώσεις που ένα ατελές κάταγμα μπορεί να μη φαίνεται με μια απλή ακτινογραφία ίσως χρειάζεται μαγνητική τομογραφία για τη διάγνωση ενός ρωγμώδους κατάγματος.
ΚΑΤ’ ΟΙΚΟΝ ΑΚΤΙΝΟΛΟΓΙΚΟΣ ΕΛΕΓΧΟΣ ΓΙΑ ΚΑΤΑΓΜΑ ΛΕΚΑΝΗΣ ΙΣΧΙΟΥ ΗΛΙΚΙΩΜΕΝΩΝ -ΜΕΛΕΤΗ ΠΕΡΙΠΤΩΣΗΣ
Οι ψηφιακές ακτινογραφίες λεκάνης-ισχύων επί κλίνης, στο σπίτι του ασθενούς που έχει δυσκολία στην μετακίνηση προσφέρουν σημαντικό όφελος, τόσο για τους εξεταζόμενους μέσα από την έγκαιρη διάγνωση, την ελαχιστοποίηση της ταλαιπωρίας του ασθενούς και την μείωση του χρόνου αποκατάστασής, όσο και για το σύστημα υγείας με την μείωση των άσκοπων διακομιδών.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα πραγματοποίησης 101 ακτινογραφιών λεκάνης ισχίων που έγιναν σε ηλικιωμένους ασθενείς 70 έως 102 ετών το 2014, υπάρχει τεκμηριωμένο όφελος από την πραγματοποίηση των κατ’ οίκον ακτινογραφιών σε ηλικιωμένους ασθενείς με δυσχέρεια μετακίνησης. Από τις 101 εξετάσεις οι 45 ακτινογραφίες το 44% δηλαδή των περιπτώσεων αφορούσαν μεταγχειρητικό επανέλεγχο. Από τις υπόλοιπες κατ’ οίκον ακτινογραφίες λεκάνης-ισχύων 29 περιπτώσεις ήταν αρνητικές παθολογικών ευρημάτων δηλαδή το 28%. Συνολικά σε 74 από τις 101 περιπτώσεις (αρνητικές + επανέλεγχοι) αποφεύχθηκε η άσκοπη μετακίνηση των ασθενών και βελτιώθηκε η ποιότητα της ζωής τους. Διαγνώστηκαν επίσης 26 περιπτώσεις καταγμάτων των οποίων η αντιμετώπιση δρομολογήθηκε άμεσα και βελτιστοποιήθηκε έτσι η διαχείριση των ασθενών πριν ακόμα φτάσουν στο νοσοκομείο.
Σε κάθε περίπτωση η ακτινογραφία ισχίου στο σπίτι του ηλικιωμένου ασθενή μείωσε τον απαιτούμενο χρόνο διαχείρισης του περιστατικού καθώς είχε άμεσο διαγνωστικό αποτέλεσμα και βελτίωσε την ευημερία του ασθενή καθώς η διαχείριση της υγειονομικής του ανάγκης, έγινε στο σπίτι του με την μικρότερη ψυχική οδύνη και με ελαχιστοποίηση του πόνου του. Επίσης το όφελος μεγιστοποιείται στις περιπτώσεις των ασθενών που δεν μπορούν να χειρουργηθούν τελικά π.χ. όταν η γενική υγεία του ασθενούς είναι εξαιρετικά επιβαρυμένη για να υποβληθεί σε κάποια µορφή αναισθησίας, ή λόγω αναπηριών, είτε βαριάς άνοιάς, καθώς με τις κατ’ οίκον ακτινογραφίες υπάρχει η διάγνωση του κατάγματος και η δυνατότητα επανελέγχου (follow up) ώστε ο θεράπων ιατρός να μπορεί να έχει εικόνα του κατάγματος και της εξέλιξής του.
Χαρίλαος Μπαρλιάς M.D.
Ειδικός Ακτινοδιαγνώστης
Επιστημονικά Υπεύθυνος:
«Ακτινοδιάγνωσης κατ΄Οίκον»
«Πολυϊατρείο Doctors Plus»
